ساخت ساز تار
ساخت ساز تار، از یک سری مراحل تشکیل شده است که خیلی از افراد مشتاق به دانستن آن هستند. در این ساز، سازنده باید مهارت‌هایی را در این راستا داشته باشد. این مهارت‌های عبارتند از چوب شناسی، صداشناسی، نجاری، علم نواختن ساز یا همان نوازندگی. برای اطلاعات بیشتر برای ساخت تار به سایت تار همتی مراجعه کنید.
مراحل ساخت ساز
مرحله اول انتخاب چوب :
برای انتخاب چوب در ساخت کاسه از تنه درخت‌های توت و گردو و سنجد استفاده می‌شود که بهترین نوع آنها چوب درخت توت است. برای ساخت کاسه این ساز در فصل پاییز اتفاق می‌افتد و حتما باید تازه بریده شده باشد و روی پوسته درخت شاخه نباشد و همچنین قطر درخت نباید از ۴۵ سانتی متر کمتر باشد.
مرحله دوم برش و دور بری چوب :
طول تنه انتخاب شده باید حدود ۵۵ سانتی متر باشد و ۱۵ سانتی متر از حالت عادی بیشتر در نظرگرفته می‌شود تا مبدا در زمان برش آبخور ترک نخورد. در این مرحله آبخور دوطرف تنه موردنظر را مشخص کرده و توسط اره، چوب موردنظر را به اندازه ۲ سانتی متری می‌برند و الگو مدنظر روی مقطع تنه‌ها قرار داده می‌شود.
مرحله سوم شیره کشی چوب :
از قدیم در سازهای سنتی مورد استفاده بوده است. به این صورت است که در گذشته تنه درخت بریده شده را در آب روان قرار می دادند تا شیره آن از بافت چوب خارج شود اما الان به دلیل کمبود آب روان در مخزن‌های بزرگ آب نگه داری می شوند و بعد از خارج شدن شیره کاسه‌ها را در پلاستیک قرار می‌دادند تا به مرور خشک بشود.
مرحله چهارم شروع تراش کاسه :
در این مرحله سر و ته چوب‌ها را با چسب چوب رقیق آغشته کرده و دوکاسه را به یکدیگر می‌چسبانیم و تا ۲۴ ساعت باید در هوای آزاد بماند تا خشک شود. در این مرحله الگویی که در نظرگفته شده را که شامل اندازه دهانه کاسه و نقاره و بیخ دسته روی چوب می‌کشیم . بعد از رسم با اره تربری اضافات را می‌بریم.
بعد از اتمام تراش کاری باید کاسه را در پلاستیک قرار داد چون چوب تر است و در پلاستیک را ببندیم که این کار برای جلوگیری از ترک خوردن چوب است. در نهایت بعد از سبک شدن کاسه‌ها مجددا در پلاستیک قرار می‌دهیم اما این بار در پلاستیک را باز گذاشته و بعد از ۳ الی ۵ ماه آنها را در می‌آوریم.
مرحله پنجم دسته و سرپنجه :
چوب قابل استفاده برای دسته تار گردو می‌باشد. در این مرحله انتخاب چوب دسته چگالی چوب مهم می‌باشد. بعضی از چوب‌های گردو بسیار تیره و خوش تراش هستند اما ممکن چگالی آنها بالا باشد.
باید توجه داشت که بعد از نصب استخوان ها باید تعادل ساز را حفظ کنیم چون در صورت توجه نکردن ممکن است دست نوازنده در هنگام ساز زدن اذیت شود.
مرحله ششم اتصال دسته به کاسه :
در این مرحله برای اتصال دسته به کاسه از یک خط کش فلزی دقیق استفاده میکنیم که پس از فاق و زبانه آنها را متصل میکنیم. در این مرحله لبه کاسه و لبه نقاره و محل اتصال شیطانک را با دقت در نظر بگیریم
مرحله هفتم ساخت خرک، سیم گیر و شیطانک :
در این مرحله از شاخ قوچ کوهی استفاده می‌شود و حدود ۲ الی ۳ سانتی متر از ته شاخ را به صورت عرضی توسط اره برش می‌دهیم برش های ۶ سانتی تا سر شاخ می‌بریم.
از بین برش‌های جدا شده ضخیم‌ترین قطعه برش را برای ساخت خرک انتخاب میکنیم و الگوی خرک را روی آن قرار داده و با اره مویی آن را برش می‌زنیم هرچه ظریف‌تر زیباتر می‌شود برای سیم گیر و شیطانک هم شاخ مناسب از تکه برش‌های باقی مانده را انتخاب و الگوبرداری و دوربری میکنیم.
مرحله هشتم تراز لبه کاسه تار :
در این مرحله کاسه را از بیخ دسته به گیره رومیزی می‌بندیم سپس روی خط درز طولی کاسه و نقاره یک خط کش به صورت عمودی قرار می‌دهیم. یک شاقول از روی خط کش به کف کاسه آویزان می کنیم و آنقدر کاسه را تکان می‌دهیم تا شاقول درست روی خط قرار بگیرد.
مرحله نهم رنگ و زیررنگی :
در این مرحله ساز را باید رنگ کنیم که برای رنگ کردن آن از لاک و الکل استفاده میکنیم که از دو لاک قهوه‌ای و سفید برای این کار استفاده میکنیم. میزان ترکیب الکل و لاک به این صورت است که ۱۰۰ گرم از لاک را با ۶۰۰ گرم الکل در دمای ۲۵ تا ۳۰ درجه ترکیب میکنیم.
در زمستان الکل را باید در مجاورت بخاری قرار داده تا دمای آن بالا برود و با لاک ترکیب شود. باید توجه داشت که بعد از حل شدن لاک در الکل باید چند بار از صافی عبور بدهیم.
مرحله دهم تراز روی دسته‌ی تار :
در این مرحله که به عنوان مرحله آخر است بعد از آماده کردن پشته دسته ، فوفل وسط دسته را علامت می‌زنیم و توسط رنده وسط دسته را حدودا ۷ میلی متر قوس داده و توسط خط کش چک میکنیم که یکنواخت بریده شود .
در این مرحله محل قرار گرفتن فوفل را با تیره دار خط می‌کشیم تا در دو طرف دسته که قرار است استخوان چسبیده شود مشخص شود. بعد از مشخص کردن محل موردنظر استخوان ها را توسط رنده ، رنده میکنیم. سپس فوفل را با سریشم گرم می‌چسبانیم و بعد از ۲۴ ساعت نوبت به اتصال دسته به کاسه است.